Het Nicolae Romanescu Park in Craiova.

Het oudste niet-religieuze gebouw in de stad, Casa Băniei, werd in 1699 gebouwd door Constantin Brâncoveanu als residentie voor zijn vazallen. Al in 1491 was de zetel van de Ban (heerser) verplaatst van Strehaia naar Craiova. Het “Huis van de Ban” was later ook de zetel van het Habsburgse bestuur en huisvest tegenwoordig het Etnografisch Museum. Het markeert in zekere zin de opkomst van de stad tot het centrum van de regio. Tijdens de Oostenrijkse overheersing (1718-1738) raakte de stad korte tijd in verval, maar met de eenwording van de twee vorstendommen Walachije en Moldavië (1859/1862) beleefde Craiova een nieuwe bloei. Het grootste deel van de historische architectuur dateert van het einde van de 19e eeuw tot de Eerste Wereldoorlog. Hiertoe behoren het neoklassieke Paleis van Justitie, dat na de Tweede Wereldoorlog het hoofdgebouw van de universiteit werd, het neogotische paleis van grootgrondbezitter Ioan C. “Jean” Mihail en ook het neoromaanse Paleis van Bestuur ontworpen door Petre Antonescu.

Aan de zuidelijke rand van dit oude Craiova werd rond de eeuwwisseling ook het Nicolae Romanescu Park – toen nog Bibescu Park – aangelegd op het voormalige landgoed van de gelijknamige Bojarenfamilie. We kunnen wel zeggen dat dit het mooiste park van het land is. Met een oppervlakte van ongeveer 90 hectare is het park tegelijkertijd een plek voor recreatie, cultuur en sportactiviteiten. De plannen werden opgesteld door de Franse landschapsarchitect Édouard Redont en werden zelfs bekroond op de Wereldtentoonstelling in Parijs (1900): De bijbehorende medaille bevindt zich in het Museum voor Geschiedenis en Archeologie in Olten. De realisatie vond plaats tussen 1897 en 1903 op initiatief van de toenmalige burgemeester Nicolae Romanescu.

Tegelijkertijd leverde Redont ook de plannen voor het Carol Park in Boekarest, het Trivale Park in Pitești en de badplaats Mamaia. Al aan het begin van de 19e eeuw had de Roemeense elite de grote Latijnse zus in het Westen ontdekt, die later een beslissende katalysator zou worden voor de emancipatoire modernisering van het land; Frankrijk zou gedurende meerdere generaties de grootste liefde van de Roemeense elite blijven. Tegen het einde van de 19e eeuw en tot halverwege de 20e eeuw waren er een aantal architecten uit Frankrijk en Zwitserland actief in Roemenië: Het hierboven genoemde paleis van Jean Mihail werd ontworpen door Paul Gottereau uit Perpignan in Zuid-Frankrijk, die ook verantwoordelijk was voor het kasteel van Cotroceni en het hoofdgebouw van de universiteitsbibliotheek in Boekarest.

De centrale elementen van het park zijn het “betoverde kasteel” (Castelul Fermecat), dat eigenlijk dienst deed als watertoren en tegenwoordig een gastentuin herbergt, en de imposante, bijna 50 meter lange hangbrug over een kunstmatig meer, dat ‘s zomers bevaren kan worden door waterfietsen en ‘s winters door schaatsen. Tussen geïmproviseerde heuvels en valleien zijn ook talloze boomsoorten geacclimatiseerd die anders vanwege de klimatologische omstandigheden niet in Roemenië voorkomen. Tegenwoordig is het park ook een expositieruimte voor sculpturen van Roemeense kunstenaars.

Gedurende een paar maanden stond er ook een standbeeld van Stefanus de Grote. De toenmalige burgemeester van Chișinău liet het ontmantelen en naar Craiova vervoeren kort voordat het Roemeense leger zich in de lente van 1944 terugtrok uit Bessarabië. Slechts een jaar later werd het echter teruggegeven aan de Sovjet-Unie. Niet ver van de huidige hoofdingang, waarvan het portaal pas tussen 1954 en 1956 werd gebouwd als onderdeel van moderniseringswerkzaamheden, ligt het Zomertheater, een populaire locatie voor culturele evenementen. In het zuidelijke deel van het park is er ook een hippodroom en een velodroom, en de 35 kilometer aan paden zijn uitstekend om te joggen.

Caracal’s Joodse verleden.

Op iets minder dan een uur rijden ten zuidoosten van Craiova ligt Caracal, met 30.000 inwoners de belangrijkste stad in de laagvlakte van Romanați. Door de geografisch gunstige ligging als kruispunt op de west-oost as tussen Craiova en Roșiori de Vede/Boekarest en op de noord-zuid as langs de rivier de Alt was het al in vroeger eeuwen een handelsknooppunt van regionaal belang. Analoog aan Craiova vergrootte de eenwording van de twee vorstendommen Moldavië en Walachije ook het belang van Caracal. Getuigen van dit ontwaken zijn het Paleis van Justitie (1897) en het Nationaal Theater (1901), dat in 1987 door brand werd verwoest en pas in 2008 kon worden heropend. Tussen 1859 en 1899 steeg de bevolking van 5638 naar 12.947 inwoners.

Het bestaan van een kleine Joodse gemeenschap is gedocumenteerd sinds 1838. Het is echter zeer waarschijnlijk dat de eerste joden aan het eind van de 18e eeuw als kooplieden en onder Oostenrijkse bescherming naar de stad kwamen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was de overzichtelijke gemeenschap gegroeid tot iets meer dan 200 mensen. De neoklassieke synagoge werd gebouwd in 1902 en ligt wat achteraf in de Plevneistraat, met toegang via de Sergent Grigore Ionstraat, in het centrum van de voormalige Joodse wijk. In tegenstelling tot de bescheiden buitenkant is het interieur van de synagoge rijkelijk versierd, maar een spontaan bezoek is niet mogelijk.

Ver weg, al een beetje buiten de stad, ligt de Joodse begraafplaats met een kleine kapel. Regelmatig onderhoud vindt er niet meer plaats, eerder lijkt een plaatselijke bewoner zich het perceel te hebben toegeëigend. Toen ik met een stadsmedewerker de begraafplaats bezocht, stond er een koe tussen de graven te grazen. Het is verrassend dat de laatste persoon hier pas in 2014 is begraven. De oudste grafstenen zijn die van Isac Silberman (1883) en Ilie Steiner (1898). De overgrote meerderheid van de inscripties is in het Roemeens of Hebreeuws, met als enige uitzondering de grafsteen van Fani Körnbach, die in het Duits om de rust in vrede van het kind vraagt. De grafsteen zonder het jaar van overlijden van Marko Mony Guberek, die in 1919 in Polen werd geboren en de Holocaust overleefde, trekt ook de aandacht.

De laatste overblijfselen van de Joodse wijk verdwenen op het laatst met de stedelijke herstructurering vanaf 1980, zodat de begraafplaats en de synagoge nu de enige getuigen zijn van de ongeveer 200-jarige Joodse geschiedenis van de stad. Een zeer kleine Joodse gemeenschap bestaat vandaag de dag alleen nog in Craiova. Hier ligt de Joodse begraafplaats niet ver van de katholieke en protestantse begraafplaatsen. Oltenië heeft ook een multicultureel verleden. Er is veel te ontdekken tussen de Donau, de Alt en de Karpaten – in Oltenië, de Latijnse provincie, het land dat Michael de Dappere voortbracht.

ADZ | Allgemeine Deutsche Zeitung für Rumänien
Tekst & Foto’s: Michael Mundt